Dieses englischsprachige Lehrbuch wendet sich an alle, die sich für die klassische mongolische Schrift und die Sprache, Kultur und Geschichte der Mongolen interessieren – ganz gleich ob in der Mongolei, Russland oder der Volksrepublik China. Es setzt keine Kenntnisse der modernen mongolischen Sprache oder der kyrillischen Schrift voraus und behandelt sprachwissenschaftliche Aspekte nicht im Detail. Im Vordergrund steht die gute Zugänglichkeit des Materials und eine leicht nachvollziehbare Struktur der Lektionen. Dabei wird neben Sprachkompetenz auch die Kultur und Geschichte der verschiedenen mongolischen Völkerschaften vermittelt.
Das Lehrbuch führt zu Beginn in die geschichtliche Entwicklung der klassischen Schrift ein und wendet sich im Weiteren ihren wichtigsten grammatischen Grundlagen zu. Ein moderner Lernansatz mit klaren, leicht verständlichen Anweisungen und mit vielen ansprechenden Beispielen aus dem Alltagsleben ermöglicht einen unkomplizierten Einstieg in den Spracherwerb. Dabei ist dem Anschauungsmaterial in klassischer Schrift neben einer englischen Übersetzung immer auch die wissenschaftliche Transliteration und kyrillische Umschrift beigestellt. Dies hilft beim Erlernen des Transliterationssystems und unterstützt zusätzlich all diejenigen, die bereits über Kenntnisse des Kyrillischen verfügen.
Die Lektionen sind um zahlreiches Begleitmaterial ergänzt, wie es bisher noch in keinem anderen Lehrbuch erschienen ist. So bekommen die Lernenden die Möglichkeit, sich mit der mongolischen Kalligrafie, aber auch mit unterschiedlichen Schriftfonts und dem Schreiben am Computer in klassischer Schrift zu beschäftigen. Dazu ist eine Sammlung nützlicher Webseiten enthalten, welche u. a. Wörterbücher, Nachrichten, wissenschaftliche Quellen und weitere Texte enthält. Für diejenigen, die sich für die Besonderheiten der Sprachdialekten der Burjaten, Kalmücken, Oiraten, Barga, Chalch und Qinghai-Mongolen interessieren, bietet das Buch Anschauungsbeispiele zur Lektüre und zum Vergleich an. Auch für das Lesen historischer Quellen ist der Abdruck eines Archivdokuments zum Üben enthalten.
Es ist eine gute Zeit, um klassisches Mongolisch zu lernen. Die Mongolei plant ab dem Jahr 2025 alle amtlichen Dokumente nicht nur in der heute dort gebräuchlichen kyrillischen Schrift, sondern zusätzlich auch in klassischer Schrift ausfertigen zu lassen. In der Autonomen Region Innere Mongolei der Volksrepublik China hingegen wird der muttersprachliche Unterricht für ethnisch mongolische Kinder seit dem Jahr 2020 stark eingeschränkt. Dementsprechend soll das Lehrbuch über einen Beitrag zur Mongolistik hinaus auch als Beitrag zur aktuellen sprach- und kulturpolitischen Diskussion in der Wissenschaft verstanden werden und hofft der gesellschaftlichen Debatte, um Sprach- und Minderheitenpolitik einen zusätzlichen Anstoß zu geben.

Англи хэл дээрх тус сурах бичиг нь уйгаржин монгол бичиг ба Монгол улс, БНХАУ, ОХУ-д амьдарч буй монголчууд, монгол угсаатнуудын хэл, соёл, түүхийг сонирхсон бүх хүмүүст зориулагдав. Номыг ашиглахад орчин цагийн монгол хэл, кирилл үсгийн урьдчилсан мэдлэгтэй байх шаардлагагүй. Мөн тус номоор хэл шинжлэлийн нарийвчилсан гүнзгий асуудлыг авч үзэхгүй.
Энэхүү ном нь уйгаржин монгол бичгийг орчин үеийн сургалтын арга барилаар энгийн ойлгомжтой заана. Суралцагчид тус номоор монгол бичгээр уншиж бичиж сурахаас гадна монголчуудын хэл яриа, соёл, түүхтэй холбоотой өвөрмөц агуулга сэдвүүдтэй танилцаж мөн өөр сурах бичигт хэвлэгдэж байгаагүй олон сонирхолтой нэмэлт хичээлүүдийг үзнэ. Жишээлбэл, уйгаржин монгол бичгийн баялаг ертөнц, түүний урлаг, технологийн хөгжил, уйгаржин монгол бичгээр комьпютерт бичих, улс орнуудын монгол бичгээр хөтөлдөг янз бүрийн цахим хуудасууд, түүний агуулга, цуглуулга г.м. нэмэлт хичээл материалуудтай танилцана. Улмаар буриад, халимаг, ойрад, барга, өвөр, халх, дээд монголчуудын аман аялгуу онцлогийг харуулсан сонирхолтой жишээ, материалууд мөн архивын түүхэн баримтын хуулбарыг эрдэм шинжилгээний галигийн хамт уншиж үзэх боломжтой.
Барууны орнуудын залуучуудын өдөр тутмын амьдралаас авсан мөн бодит хүмүүсийн нэртэй жишээ үг өгүүлбэрүүд, орчин цагийн сонирхолтой сэдвүүд нь зөвхөн гадаад хүмүүст бус Монголын хүүхэд залуучуудад уйгаржин монгол бичгийн мэдлэгээ гүнзгийрүүлэхэд тус болно. Түүнчлэн Монгол, Хятад, Орос улсад амьдарч буй монголчууд, монгол угсаатнуудын амьдрал, түүхэн үйл явдал, соёлын талаарх жишээнүүд нь суралцагчдад монгол судлалын мэдлэгийг давхар олгоно. Тус номын удаах нэг онцлог нь монгол бичгээрх жишээ үг өгүүлбэр бүр эрдэм шинжилгээний галиг, кирилл үсгээр буулгасан тайлбар, англи хэл дээрх орчуулгатай. Тиймээс кирилл үсэг мэддэг монгол ба гадаад хүн бүхэн тус номыг ашиглан монгол бичгийн мэдлэгээ бататгах боломжтой.
Өдгөө уйгаржин монгол бичгийг сурах зайлшгүй хэрэгтэй мөн сонирхолтой цаг үе тулгараад байна. 2025 оноос эхлэн Монгол Улс албан ёсны бүх бичиг баримтаа кирилл бичигтэй хавсруулан монгол бичгээр хөтлөхөөр төлөвлөсөн. Харин БНХАУ-ын ӨМӨЗО-д 2020 оноос хойш монгол үндэстний хүүхдүүдэд төрөлх хэлний хичээлийн цаг нь эрс багасчээ. Тус ном нь дэлхийн монгол судлалд хувь нэмэр оруулахаас гадна хэл соёлын бодлогын талаарх эрдэм шинжилгээ судалгааны хэлэлцүүлэгт, цаашилбал нийгэм дэх үндэсний цөөнхийн хэлний бодлогын талаарх яриа хэлэлцүүлэгт нэгэн сэдэл өгөхийг зорьсон.

Studium: Dr. Ganchimeg Altangerel hat Russistik, Deutsch als Fremdsprache, Erziehungswissenschaften und Zentralasienstudien mit Schwerpunkt Mongolistik an der Universität für Geisteswissenschaften in Ulaanbaatar, der Humboldt-Universität zu Berlin und der Technischen Universität Berlin studiert.

Promotion: Sie promovierte in Zentralasienstudien an der Humboldt-Universität zu Berlin über das mongolische Frauenbild und die Lebenssituationen alleinstehender Mütter in der gegenwärtigen Mongolei.
Forschungsschwerpunkt: Ihr Forschungsschwerpunkt liegt auf der Geschichte und Kultur der Mongolen in China, Russland und der Mongolei sowie auf den Prozessen der Sesshaftmachung in Zentralasien unter dem Einfluss der Sowjetunion.

Derzeitige Tätigkeit: Dr. Ganchimeg Altangerel vertritt den Fachbereich für Mongolistik an der Humboldt-Universität zu Berlin und lehrt dort u. a. Sprachkurse zum modernen und klassischen Mongolisch. Derzeit arbeitet sie an einem Forschungsprojekt über die Sesshaftmachung der Mongolen und untersucht darin, wie die nomadisierende Bevölkerung unter dem sowjetischen Einfluss im Laufe des 20. Jahrhunderts sesshaft wurde.

Англи хэл дээрх тус сурах бичиг нь уйгаржин монгол бичиг ба Монгол улс, БНХАУ, ОХУ-д амьдарч буй монголчууд, монгол угсаатнуудын хэл, соёл, түүхийг сонирхсон бүх хүмүүст зориулагдав. Номыг ашиглахад орчин цагийн монгол хэл, кирилл үсгийн урьдчилсан мэдлэгтэй байх шаардлагагүй. Мөн тус номоор хэл шинжлэлийн нарийвчилсан гүнзгий асуудлыг авч үзэхгүй.
Энэхүү ном нь уйгаржин монгол бичгийг орчин үеийн сургалтын арга барилаар энгийн ойлгомжтой заана. Суралцагчид тус номоор монгол бичгээр уншиж бичиж сурахаас гадна монголчуудын хэл яриа, соёл, түүхтэй холбоотой өвөрмөц агуулга сэдвүүдтэй танилцаж мөн өөр сурах бичигт хэвлэгдэж байгаагүй олон сонирхолтой нэмэлт хичээлүүдийг үзнэ. Жишээлбэл, уйгаржин монгол бичгийн баялаг ертөнц, түүний урлаг, технологийн хөгжил, уйгаржин монгол бичгээр комьпютерт бичих, улс орнуудын монгол бичгээр хөтөлдөг янз бүрийн цахим хуудасууд, түүний агуулга, цуглуулга г.м. нэмэлт хичээл материалуудтай танилцана. Улмаар буриад, халимаг, ойрад, барга, өвөр, халх, дээд монголчуудын аман аялгуу онцлогийг харуулсан сонирхолтой жишээ, материалууд мөн архивын түүхэн баримтын хуулбарыг эрдэм шинжилгээний галигийн хамт уншиж үзэх боломжтой.
Барууны орнуудын залуучуудын өдөр тутмын амьдралаас авсан мөн бодит хүмүүсийн нэртэй жишээ үг өгүүлбэрүүд, орчин цагийн сонирхолтой сэдвүүд нь зөвхөн гадаад хүмүүст бус Монголын хүүхэд залуучуудад уйгаржин монгол бичгийн мэдлэгээ гүнзгийрүүлэхэд тус болно. Түүнчлэн Монгол, Хятад, Орос улсад амьдарч буй монголчууд, монгол угсаатнуудын амьдрал, түүхэн үйл явдал, соёлын талаарх жишээнүүд нь суралцагчдад монгол судлалын мэдлэгийг давхар олгоно. Тус номын удаах нэг онцлог нь монгол бичгээрх жишээ үг өгүүлбэр бүр эрдэм шинжилгээний галиг, кирилл үсгээр буулгасан тайлбар, англи хэл дээрх орчуулгатай. Тиймээс кирилл үсэг мэддэг монгол ба гадаад хүн бүхэн тус номыг ашиглан монгол бичгийн мэдлэгээ бататгах боломжтой.
Өдгөө уйгаржин монгол бичгийг сурах зайлшгүй хэрэгтэй мөн сонирхолтой цаг үе тулгараад байна. 2025 оноос эхлэн Монгол Улс албан ёсны бүх бичиг баримтаа кирилл бичигтэй хавсруулан монгол бичгээр хөтлөхөөр төлөвлөсөн. Харин БНХАУ-ын ӨМӨЗО-д 2020 оноос хойш монгол үндэстний хүүхдүүдэд төрөлх хэлний хичээлийн цаг нь эрс багасчээ. Тус ном нь дэлхийн монгол судлалд хувь нэмэр оруулахаас гадна хэл соёлын бодлогын талаарх эрдэм шинжилгээ судалгааны хэлэлцүүлэгт, цаашилбал нийгэм дэх үндэсний цөөнхийн хэлний бодлогын талаарх яриа хэлэлцүүлэгт нэгэн сэдэл өгөхийг зорьсон.